Giữa muôn vàn những món ngon vật lạ của ẩm thực hiện đại, có một sắc vàng rực rỡ, mộc mạc nhưng đủ sức lay động tâm hồn người con xa xứ. Đó là màu vàng của bông bí. Hơn cả một nguyên liệu, bông bí vàng là tấm vé khứ hồi đưa ta về với gian bếp miền Tây xưa, nơi có khói lam chiều và dáng mẹ tảo tần bên mâm cơm đạm bạc mà ấm áp tình quê.
Bông Bí Vàng - "Quà Tặng" Tinh Khiết Từ Mảnh Vườn Quê
Với người miền Tây, mảnh vườn sau hè không chỉ là nơi trồng rau, nuôi cá, mà còn là "cái kho" lương thực vô tận của gia đình. Và trong "cái kho" ấy, giàn bí rợ (bí đỏ) luôn chiếm một vị trí đặc biệt. Sáng sớm tinh sương, khi những giọt sương còn đọng trên kẽ lá, cũng là lúc những đóa bông bí đực bắt đầu bung nở, khoe sắc vàng tươi như nắng mới.
Tôi vẫn nhớ như in hình ảnh má tôi, tay cầm cái rổ tre, lụi cụi ra giàn hái từng búp bông còn ngậm sương. Má lựa rất kỹ, chỉ hái những bông đực to, mập mạp, còn nguyên lớp phấn mỏng. Những bông bí cái được "để dành" để đậu trái, chờ ngày cho mâm cơm món bí hầm dừa hay nồi chè bí đỏ ngọt lịm.
Sự tinh khiết của bông bí vàng không chỉ đến từ vẻ ngoài, mà còn từ cách nó được thu hái. Đó là sự chắt chiu, trân trọng của người nông dân một nắng hai sương. Mỗi bông bí hái về không chỉ là thức ăn, mà còn là sự chờ đợi, là niềm hy vọng về một bữa cơm ngon.
Bếp Lửa Chiều Và Những Món Ngon "Huyền Thoại"
Bông bí hái về, chỉ cần tước nhẹ lớp xơ mỏng bên ngoài, rửa sạch dưới vòi nước là đã sẵn sàng để "biến hóa" trên bếp miền Tây xưa. Gian bếp củi ám khói, thoảng mùi tro trấu, chính là nơi những món ngon dân dã nhưng "hao cơm" nhất ra đời.
Canh bông bí: Vị ngọt thanh tao của đồng nội
Nhắc đến bông bí, món đầu tiên người ta nghĩ đến chính là canh. Đơn giản nhất là nấu suông với nắm nấm rơm, vài lát gừng đập dập, nêm chút muối hột cũng đủ thấy vị ngọt thanh lan toả.
Cầu kỳ hơn một chút, má sẽ nấu canh bông bí với tôm đất. Tôm bắt dưới mương, còn nhảy tanh tách, giã nhuyễn ướp chút đầu hành, tiêu. Nước sôi, vo từng viên tôm thả vào, đợi tôm chín nổi lên thì cho bông bí vào, nêm nếm vừa ăn rồi nhắc xuống. Tô canh nóng hổi, màu vàng của bí, màu đỏ của tôm, điểm xuyết màu xanh của hành ngò. Chỉ húp một muỗng thôi, cái vị ngọt thanh tự nhiên, không cần bột ngọt, cũng đủ làm người ta nhớ mãi.
Bông bí xào tỏi: Đơn giản mà "bắt vị"
Nếu canh bông bí là sự thanh tao, thì bông bí xào tỏi lại là sự mộc mạc, đậm đà. Bông bí chần sơ qua nước sôi để giữ độ giòn và màu xanh. Chảo dầu nóng, phi tỏi cho thơm lừng, rồi trút bông bí vào đảo nhanh tay trên lửa lớn.
Cái tài của người nấu là làm sao cho bông bí vừa chín tới, vẫn giữ được độ giòn sần sật, vị ngọt nguyên bản hòa quyện với mùi tỏi phi thơm nức. Món này mà ăn với cơm trắng nóng hổi, hay chấm cùng chén nước mắm ớt cay xè thì không gì sánh bằng. Nhiều khi, chỉ cần một đĩa bông bí xào tỏi cũng đủ "đánh bay" vài chén cơm.
Những biến tấu sáng tạo từ thức quà quê
Ngoài hai món "kinh điển" trên, bông bí còn góp mặt trong nhiều món ăn đặc trưng khác của ẩm thực miền Tây:
Bông bí nhồi thịt: Từng búp bông được nhồi đầy ắp thịt băm, nấm mèo, sau đó đem hấp hoặc chiên giòn.
Bánh xèo bông bí: Thay cho giá đỗ, người ta dùng bông bí làm nhân bánh xèo, tạo nên hương vị vừa giòn tan vừa ngọt ngào, thơm thảo.
Lẩu mắm: Trong nồi lẩu mắm đậm đà hương vị miền Tây, nhúng một vốc bông bí vào, vị ngọt của bông sẽ làm dịu đi vị mặn mòi của mắm, tạo nên một tổng thể hài hoà đến lạ.
Hơn Cả Một Món Ăn, Đó Là Ký Ức
Ngày nay, bông bí vàng đã "lên đời", trở thành đặc sản trong các nhà hàng sang trọng. Người ta có thể tìm mua bông bí ở bất cứ khu chợ hay siêu thị nào. Nhưng để tìm lại đúng cái hương vị của bếp miền Tây xưa thì thật khó.
Bởi lẽ, món ăn ngày xưa ngon không chỉ vì nguyên liệu tươi sạch, mà còn ngon vì "gia vị" của tình thân, của không khí gia đình.
Đó là ký ức về những bữa cơm chiều quây quần bên bếp lửa bập bùng, ngoài trời mưa lâm râm. Là hình ảnh má vừa nấu vừa quệt mồ hôi, ba ngồi chẻ lạt, còn đám con nít thì xúm xít chờ cơm chín. Đĩa bông bí xào tỏi đơn sơ ngày ấy, sao mà nó quý giá và ngon đến khắc khoải.
Với những người con xa quê, mỗi khi thấy sắc vàng của bông bí, lòng lại dấy lên một nỗi nhớ nhà da diết. Nhớ cái giàn bí sau hè, nhớ bếp củi ám khói, và nhớ mâm cơm của má.
Bông bí vàng không chỉ là một món ăn, nó là một phần của "hồn quê Nam Bộ", là sợi dây vô hình kết nối hiện tại với quá khứ. Để rồi dù đi đâu về đâu, cái vị ngọt thanh, mộc mạc ấy vẫn mãi là hương vị của quê hương, của yêu thương, của một miền ký ức không bao giờ phai nhạt.
