"Mèn ơi, lúa chín rồi, chuẩn bị lùa vịt bây ơi!". Tiếng rao ấy, giữa mênh mông đồng lúa cúi đầu, như một mật hiệu của mùa màng, của sự no ấm. Với những người con miền Tây, hình ảnh đàn vịt hàng ngàn con trắng xóa ùa ra đồng sau mùa gặt không chỉ là một bức tranh lao động sống động. Đó là ký ức. Đó là cả một trời tuổi thơ, là hương vị mâm cơm quê xưa không thể nào quên.
"Binh Đoàn" Trắng Xóa Trên Cánh Đồng Mùa Gặt
Tôi vẫn nhớ như in cái không khí của những ngày miền Tây vào mùa gặt. Sau khi máy cắt đập liên hợp gầm rú, để lại cánh đồng trơ gốc rạ, cũng là lúc "mùa" của vịt bắt đầu. Người ta gọi đó là vịt chạy đồng hay vịt thả đồng.
Từ phía bờ kênh, sau tiếng huýt sáo vang lộng của người chủ, hàng ngàn, hàng vạn con vịt như một dòng thác trắng xóa, ồ ạt đổ bộ ra đồng. Tiếng "quạc quạc" náo loạn cả một không gian, tiếng chân lạch bạch bì bõm, tiếng vỗ cánh làm xáo động mặt nước. Chúng như những đứa trẻ được thả cửa, hăm hở lao vào bữa tiệc thịnh soạn mà đồng ruộng vừa ban tặng.
Đó là một bức tranh trù phú và đầy sức sống. Cái màu trắng của lông vịt nổi bật trên nền vàng nâu của gốc rạ. Cái âm thanh huyên náo ấy lại mang đến sự bình yên đến lạ lùng. Nó báo hiệu một vụ mùa đã kết thúc, và một chu kỳ vỗ béo mới bắt đầu.
Tinh Túy Từ Đất - Món Quà Của Đồng Ruộng Hào Sảng
Tại sao người ta lại khắc khoải nhớ vịt chạy đồng đến vậy? Bởi đó là thứ thịt vịt ngon nhất, sạch nhất, là "tinh túy của hương đồng gió nội".
Không giống vịt nuôi công nghiệp, vịt chạy đồng là những "vận động viên" thực thụ. Chúng tự do sải cánh trên đồng rộng. Thức ăn của chúng hoàn toàn tự nhiên:
Những hạt lúa rơi vãi còn sót lại sau mùa gặt.
Những con ốc bươu vàng, ốc lác béo ngậy.
Những con cá, con tép còn ẩn nấp trong các vũng nước cạn.
Nhờ ăn thức ăn "trời cho" và vận động liên tục, thịt vịt chạy đồng trở nên săn chắc lạ thường. Thịt ngọt đậm đà, thơm mùi lúa mới, lớp da mỏng, và đặc biệt là rất ít mỡ, không hề có mùi hôi tanh nồng như vịt nuôi chuồng.
Đối với người nông dân miền Tây, đàn vịt chạy đồng không chỉ là nguồn thu nhập. Chúng còn là "đội quân dọn dẹp" vệ sinh đồng ruộng, ăn ốc bươu vàng (một loại dịch hại), và thải phân bón ngược lại cho đất, chuẩn bị cho một vụ mùa mới tốt tươi. Đó là vòng tuần hoàn sinh thái tuyệt đẹp mà người miền Tây đã đúc kết từ ngàn đời.
Ký Ức Bữa Cơm Quê Từ Nồi Cháo Vịt Bốc Khói
Và rồi, khi những con vịt đã căng tròn, mập mạp sau một mùa "chạy đồng", chúng bắt đầu góp mặt trong mâm cơm quê, đánh thức mọi vị giác và ký ức.
Nhớ lắm cái chiều cuối tuần, má ra chuồng lựa con vịt xiêm mập nhất. Tiếng làm lông, tiếng bằm gừng, tiếng xoong nồi lách cách trong gian bếp củi ám khói.
Mâm cơm miền Tây xưa từ vịt chạy đồng phong phú không kể xiết:
Cháo vịt: Nồi cháo nấu bằng nước luộc vịt, hạt gạo nở bung, sánh mịn, ngọt lịm. Thịt vịt luộc chín tới, da vàng ươm, được chặt ra đĩa, chấm với chén nước mắm gừng cay nồng. Thêm đĩa gỏi bắp chuối hay rau muống bào giòn tan. Chỉ đơn giản vậy mà ấm lòng đến lạ.
Vịt nướng chao: Thịt vịt được ướp với chao đỏ, tỏi, ớt rồi nướng trên bếp than hồng. Mùi thơm lừng lan tỏa cả xóm. Da vịt giòn rụm, thịt bên trong mềm, thấm vị đậm đà.
Vịt kho gừng: Món ăn "hao cơm" nhất. Thịt vịt kho liu riu với gừng xắt sợi, nước kho kẹo lại, vàng óng. Ăn với cơm trắng nóng hổi, nhất là vào những ngày mưa dầm, thì không có gì sánh bằng.
Bữa cơm ngày ấy không chỉ là ăn cho no. Đó là khoảnh khắc sum vầy. Là tiếng ba rít điếu thuốc, tiếng má gắp thức ăn, tiếng con nít giành nhau cái đùi vịt. Cái vị ngon của món ăn hòa quyện với cái tình của gia đình, tạo nên một ký ức không thể phai mờ.
Vịt Chạy Đồng Bây Giờ - Nỗi Nhớ Khắc Khoải Của Người Xa Quê
Cuộc sống hiện đại hóa. Những cánh đồng miền Tây giờ đây được "cày xới" bằng máy móc nhiều hơn. Lúa gặt bằng máy đập liên hợp khiến lượng lúa rơi vãi ít đi. Đô thị hóa, những quy định về chăn thả khiến hình ảnh "binh đoàn" vịt trắng xóa hàng vạn con không còn phổ biến như xưa.
Người ta vẫn bán vịt, nhưng để tìm được đúng cái vị vịt chạy đồng "chuẩn" miền Tây xưa, với thớ thịt săn chắc và hương thơm đồng nội ấy, thật không dễ.
Với những người con xa xứ, nỗi nhớ quê đôi khi chỉ đơn giản là thèm một tô cháo vịt đúng vị má nấu. Thèm được nghe lại tiếng "quạc quạc" ồn ào mà bình yên đến thế.
Hình ảnh vịt chạy đồng, vì thế, không chỉ là một phương thức chăn nuôi. Nó đã trở thành một biểu tượng, một phần "hồn" của miền Tây. Đó là biểu tượng cho sự trù phú, hào sảng của đất và người nơi đây. Và dù đi đâu về đâu, ký ức về những cánh đồng trắng xóa ấy vẫn mãi là một phần ký ức đẹp nhất, ngọt ngào nhất trong lòng mỗi người con Nam Bộ.
