Giữa nhịp sống hối hả của chốn đô thị, có bao giờ bạn thèm nghe tiếng củi nổ lách tách, thèm hít hà mùi khói lam chiều quyện với hương thơm nồng nàn của nồi riêu cua đồng ? Cua đồng không chỉ là một nguyên liệu dân dã, mà còn là "linh hồn" của gian bếp miền Tây xưa, nơi lưu giữ những ký ức ngọt ngào và bình dị nhất của một thời khẩn hoang.
Cua đồng: món quà hào phóng của ruộng đồng miền Tây
Ai sinh ra và lớn lên ở miền Tây Nam Bộ mà chưa từng một lần xách giỏ đi soi cua, bắt ốc? Khi những cơn mưa đầu mùa trút xuống hay khi con nước nổi tràn về, ấy là lúc cua đồng béo nhất, chắc thịt nhất.
Khác với các loại cua biển sang trọng đắt tiền, con cua đồng nhỏ nhắn, càng tím càng phèn, mang trong mình cái hồn cốt của đất đai, bùn non. Người miền Tây xưa trân quý con cua đồng bởi sự "dễ tính" của nó. Cua làm món gì cũng ngon, từ canh, kho, nướng cho đến làm mắm. Cái vị ngọt thanh tao, chút gạch béo ngậy vàng ươm màu nghệ ấy đã nuôi lớn biết bao thế hệ những đứa trẻ quê nghèo.
Những món ngon từ cua đồng "gây thương nhớ"
Ẩm thực miền Tây không cầu kỳ ở cách trình bày, mà tinh tế ở cách phối hợp nguyên liệu sẵn có trong vườn nhà. Dưới đây là những món ăn từ cua đồng đậm chất bếp xưa mà ai đi xa cũng khắc khoải nhớ về.
1. Bún riêu cua đồng - Vị ngọt từ tâm tình người nấu
Không phải tô bún riêu đầy ắp "topping" chả lụa, giò heo như ở phố thị bây giờ. Bún riêu cua miền Tây xưa giản dị lắm. Nồi nước lèo được nấu hoàn toàn từ nước cốt cua giã tay, lọc kỹ xác, đun lửa riu riu để mảng riêu đóng thành tảng lớn, bồng bềnh như mây.
Vị chua thanh của me chín hoặc cà chua, vị ngọt đậm đà của thịt cua, ăn kèm với mớ rau muống bào, bông súng chẻ và chút mắm tôm nguyên chất. Cái ngon của tô bún riêu xưa nằm ở sự nguyên bản, ăn một miếng là thấy cả cánh đồng lúa chín vàng hiện về trong tâm trí.
2. Canh cua rau tập tàng – Bài thuốc giải nhiệt ngày hè
Nồi canh cua nấu với rau tập tàng (mồng tơi, rau dền, rau ngót, mướp hương...) là biểu tượng của sự sum vầy. Trong gian bếp củi ám muội khói đen, người mẹ miền Tây khéo léo nêm nếm chút muối, chút nước mắm đồng.
Chén canh xanh mướt, điểm xuyết những vầng gạch cua vàng óng ánh không chỉ là món ăn đưa cơm mà còn là liều thuốc dân gian thanh nhiệt, mát gan tuyệt vời cho những ngày nắng lửa
"Canh tập tàng thì ngon, con tập tàng thì khôn"
3. Cua đồng rang muối - Món ăn chơi đậm đà tình quê
Nếu như canh cua dành cho bữa cơm chiều, thì cua đồng rang muối lại là món "lai rai" trứ danh của các chú, các bác nông dân sau buổi cày đồng.
Những con cua cái yếm to, chắc thịt được làm sạch, bỏ mai, rang trên chảo gang nóng hổi với muối hột và chút ớt hiểm. Lửa bén, vỏ cua chuyển sang màu đỏ gạch, mùi thơm xộc lên mũi kích thích vị giác tột độ. Cầm con cua giòn rụm, mặn mòi đưa lên miệng, vị ngọt của thịt cua hòa quyện với cái mặn nồng của muối biển tạo nên một dư vị khó quên.
4. Lẩu cua đồng – Bữa tiệc của hương đồng cỏ nội
Nhắc đến món ngon miền Tây mà bỏ qua lẩu cua đồng thì thật là thiếu sót. Đây là phiên bản "nâng cấp" của món canh cua, thường xuất hiện trong những dịp nhà có khách hay giỗ chạp.
Nước lẩu cua đồng miền Tây phải ăn kèm với bông điên điển, bông so đũa hay bông súng ma. Vị chát nhẹ của bông điên điển quyện với vị béo của riêu cua tạo nên một bản hòa tấu hương vị độc đáo mà không nơi nào có được.
Bếp miền Tây xưa và nỗi nhớ khôn nguôi
Ngày nay, dù cuộc sống hiện đại mang đến nhiều sơn hào hải vị, nhưng hình ảnh nồi canh cua sôi sùng sục trên chiếc bếp cà ràng (bếp lò gốm nung) vẫn là một phần ký ức đẹp đẽ không thể thay thế.
Món ăn từ cua đồng không chỉ đơn thuần là thực phẩm. Đó là mồ hôi công sức của cha đi soi cua trong đêm tối, là đôi bàn tay mẹ chai sần vì giã cua, lọc nước. Đó là hương vị của sự tần tảo, của tình làng nghĩa xóm, của nét văn hóa ẩm thực hào sảng vùng sông nước Cửu Long.
Về miền Tây, đừng quên ghé vào một quán nhỏ ven đường hay thăm nhà một người quen, để được thưởng thức lại những món ăn từ cua đồng chuẩn vị xưa. Để thấy rằng, hạnh phúc đôi khi chỉ nằm trọn trong một chén canh riêu ngọt lành hương lúa mới.
